KARMIENIE PIERSIĄ – korzyści dla dziecka i matki

Karmienie piersią to fizjologiczna czynność, która pozwala zaspokoić większość potrzeb niemowlęcia. Rola matczynego mleka w stymulowaniu rozwoju jest bezdyskusyjna i nadal jest przedmiotem licznych badań naukowych. Dowiedz się, jaki wpływ na dziecko ma karmienie piersią!

Rozwój układu trawiennego

Środowisko układu pokarmowego po narodzinach jest jałowe. Mleko matki zawiera szereg dobroczynnych bakterii, które stymulują rozwój komórek nabłonka jelit. W ten właśnie sposób tworzy się korzystne środowisko trawienne. Kolonizacja „dobrymi” bakteriami uszczelnia jelita i zapobiega przenikaniu patogenów.

Wsparcie odporności

Mleko matki ma nieocenione właściwości prozdrowotne, które odpowiadają za budowanie silnego systemu immunologicznego i minimalizują podatność na czynniki infekcyjne. Wpływ matczynego mleka jest kluczowy w pierwszych 6 miesiącach życia, w których dojrzewa układ odpornościowy. Zawiera ono szereg elementów, takich jak: immunoglobuliny, makrofagi czy limfocyty, które stanowią naturalną barierę dla rozwoju chorób. Szczególnie cenna pod tym względem jest zwłaszcza siara, którą powszechnie uznaje się za „pierwszą szczepionkę” dziecka. Karmienie piersią chroni malucha przed infekcjami, z jakimi zmaga się jego mama. Informacja ta powinna uspokoić wszystkie kobiety, które mają wątpliwości co do bezpieczeństwa karmienia podczas przeziębienia, grypy lub innej choroby wirusowej. 

Mniejsze ryzyko chorób

Specjaliści wskazują, że w porównaniu z dziećmi karmionymi mlekiem modyfikowanym lub żywionymi w sposób mieszany, u maluchów karmionych piersią notuje się mniejszą skłonność do alergii czy atopowego zapalenia skóry. Rzadziej występują u nich biegunki, infekcje dróg oddechowych czy dróg moczowych, a także zapalenia ucha środkowego. Mleko matki ma wręcz nieoceniony wpływ na dzieci urodzone przedwcześnie, gdyż redukuje ryzyko posocznicy i martwiczego zapalenia jelit. W badaniach dowiedziono, że może zmniejszać zapadalność na wybrane rodzaje nowotworów, takie jak białaczka limfatyczna i szpikowa. Z niektórych doniesień wynika nawet, że odgrywa ważną rolę w prewencji nagłej śmierci łóżeczkowej.

Minimalizacja ryzyka nadwagi i otyłości

U dzieci karmionych piersią notuje się o 35% niższe ryzyko wystąpienia niepożądanych wahań wagi w wieku szkolnym. Naturalne karmienie należy więc uznać za ważny element profilaktyki nadwagi i otyłości w okresie dojrzałości.

Spokojniejszy sen

Wprawdzie niektórzy uważają, że dzieci karmione piersią lepiej sypiają, ale nie ma to potwierdzenia w faktach. Prawdą jest jednak, że maluchy karmione w sposób naturalny zasypiają szybciej. Za tę tendencję odpowiada wydzielana podczas ssania oksytocyna, która wprawia dziecko w stan senności. Zawarte w mleku matki nukleotydy odgrywają istotną rolę w regulacji dobowego rytmu snu. 

Zaspokajanie potrzeby bliskości

W pierwszych miesiącach życia niemowlę ma silną potrzebę bliskości. Potwierdza ją skądinąd znaczenie kontaktu „skóra do skóry”, o jaki w ostatnich latach zabiega się tuż po porodzie. Bliskość mamy, ciepło jej ciała i czuły dotyk zapewniają maluchowi poczucie bezpieczeństwa. Karmienie piersią jest więc najlepszym sposobem na nawiązanie silnej więzi emocjonalnej pomiędzy matką a jej pociechą.

Przygotowanie do rozwoju mowy

Karmienie piersią to niezaprzeczalna inwestycja w rozwój mowy malucha! Ssanie piersi usprawnia motorykę języka, wpływając tym samym na jego późniejszą pionizację. Angażuje mięśnie aparatu artykulacyjnego, kształtuje poprawny mechanizm oddychania przez nos, a także odpowiada za rozwój całej twarzoczaszki. Wspiera rozwój żuchwy i zmniejsza fizjologiczny tyłozgryz, z którym dziecko przychodzi na świat. Wszystkie wymienione zmiany są niezwykle istotne dla późniejszego rozwoju mowy i umiejętności komunikacyjnych dziecka. Wskazują równocześnie na znaczenie właściwych technik karmienia piersią.

Intensywny rozwój mózgu

Mleko matki intensyfikuje rozwój mózgu dziecka. Zakłada się, że u maluchów karmionych wyłącznie piersią ilość substancji białej w mózgu jest większa o 20-30%. Substancja biała odpowiada za kompetencje językowe, doznania emocjonalne, umiejętności ruchowe czy kompetencje społeczne, takie jak towarzyskość. 

Wprawdzie zalety karmienia piersią dla dziecka są nieocenione, ale nie mniejsze korzyści czerpią z tego fizjologicznego procesu same matki. Sprawdź, jakie dobrodziejstwa natura zapewniła kobietom karmiącym piersią! 

Spadek masy ciała i szybszy powrót do formy po porodzie

Wydzielana podczas karmienia oksytocyna przyspiesza proces obkurczania macicy. Skraca czas połogu, zapobiega znacznej utracie krwi i powodowanej tym anemii. Laktację uznaje się za naturalny i najszybszy powrót do formy po ciąży. Co prawda w tym czasie zwiększa się zapotrzebowanie energetyczne, niemniej metabolizm ulega przyspieszeniu. Wszystko to odzwierciedla się w szybszym spadku masy ciała.

Ochrona przed depresją poporodową

W badaniach, przeprowadzonych w środowisku akademickim w Cambridge, wskazano, że karmienie piersią zmniejsza ryzyko depresji poporodowej niemalże o połowę. Nie ulega dyskusji, że jest to zasługa fizjologicznych procesów zachodzących w organizmie kobiety. Wydzielana podczas laktacji oksytocyna w sposób naturalny redukuje poziom stresu i zapewnia stabilność emocjonalną, jak również pobudza instynkt macierzyński.

Niższe ryzyko raka piersi i jajnika

Karmienie piersią znacznie minimalizuje ryzyko rozwoju chorób nowotworowych. Ze statystyk wynika, że każde 5 miesięcy karmienia redukuje o 2% ryzyko raka piersi, a każdy rok zmniejsza o 33% ryzyko raka trzonu macicy. Równie istotne zależności można zaobserwować w statystykach zapadalności na raka jajnika. U kobiet karmiących zagrożenie zachorowaniem na ten typ nowotworu zmniejsza się aż o 30%!

Mniejsza zapadalność na choroby układu sercowo-naczyniowego

Długotrwała laktacja w sposób znaczący ogranicza czynniki ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego. U matek karmiących obserwuje się mniejszą zapadalność na miażdżycę, chorobę niedokrwienną serca czy udar. Z badań wynika, że w porównaniu z kobietami, które nigdy nie karmiły piersią, ryzyko choroby niedokrwiennej serca spada aż o 14%, a o 12% zmniejsza się ryzyko udaru.

Niepłodność laktacyjna

W konsekwencji okresowego zahamowania pracy jajników karmienie piersią zapewnia fizjologiczną niepłodność. Przy założeniu, że przerwy między kolejnymi karmieniami są niewielkie, nie wystąpiły krwawienia z dróg rodnych, a łączny dobowy czas karmienia wynosi ok. 100 minut, możliwość poczęcia w pierwszych 12 tygodniach jest minimalna. Podczas gdy w 3-6. miesiącu „laktacyjnej przygody” ryzyko zapłodnienia wynosi 1%, w drugim półroczu sięga już 5-10%. Warto jednak wiedzieć, że okres niepłodności poporodowej ma charakter osobniczy i bywa warunkowany wieloma czynnikami np. częstotliwością karmienia czy predyspozycjami kobiety. Jeśli karmiąca mama nie planuje kolejnego dziecka, zaleca się jej z ostrożnością ocenić swoją niepłodność laktacyjną. 

Ochrona przed osteoporozą

Powszechnie podkreśla się, że zachodzący podczas ciąży – a niezbędny do mineralizacji kości dziecka – transfer wapnia od matki przyczynia się do pogorszenia kondycji jej układu kostnego. To prawda, gdyż w okresie ciąży i laktacji kobieta traci aż 3-7% masy kostnej! Należy jednak podkreślić, że to stan przejściowy. Już po roku od zakończenia przygody z karmieniem zachodzi proces remineralizacji, wskutek którego kościec staje się jeszcze mocniejszy. Co istotne – wytrzymałość kości wzrasta wraz z ilością ciąż!

Karmienie piersią nie bez przyczyny bywa uznawane za najlepszy sposób żywienia niemowląt w pierwszych miesiącach życia. Liczne badania potwierdziły jego bezdyskusyjny wpływ na wszechstronny rozwój dziecka. Stymuluje układ odpornościowy, zmniejsza ryzyko chorób cywilizacyjnych oraz zaspokaja naturalną potrzebę bliskości. Nie można pomijać również korzyści, jakie czerpie matka. Szybszy powrót do formy, niepłodność, mniejsze ryzyko rozwoju nowotworu piersi i jajników, a także ochrona przed depresją poporodową – to tylko niektóre zalety „laktacyjnej przygody”. Pomijając już wszelkie bezdyskusyjne korzyści zdrowotne, warto pamiętać, że karmienie piersią jest najwygodniejszym i najbardziej ekonomicznym sposobem żywienia niemowląt. Pozwala zaspokoić głód dziecka niemal wszędzie, czemu sprzyja coraz większa popularyzacja karmienia piersią w miejscach publicznych. W przeciwieństwie do karmienia sztucznego nie wymaga kłopotliwej logistyki z przygotowywaniem pokarmu np. wyparzaniem butelek, utrzymaniem odpowiedniej temperatury. Bez znaczenia nie pozostają również kwestie finansowe. Karmienie piersią pozwala uniknąć znacznych kosztów zakupu mieszanek mlekozastępczych, którą mogą znacznie nadszarpnąć domowy budżet. Mając na uwadze wszystkie powyższe korzyści, należy wskazać na bezdyskusyjną wyższość karmienia piersią nad żywieniem sztucznym. Warto więc rekomendować naturalne karmienie, oczywiście pod warunkiem, że nie ma ku temu przeszkód. 

 

Piśmiennictwo:

Anderson G., Vaillancourt C. Maes M., Reiter R. J. (2017). Breastfeeding and the gut-brain axis: is there a role for melatonin, Biomolecular Concepts, 3-4, 185-195.  

Borra C. Iacovou M., Sevilla A. (2015). New Evidence on Breastfeeding and Postpartum Depression: The Importance of Understanding Women’s Intentions. Matern Child Health J , 19, 897–907. https://doi.org/10.1007/s10995-014-1591-z

Brown University. Breastfeeding benefits babies’ brains: https://news.brown.edu/articles/2013/06/breastfeeding

Dewey K. G. (1997). Energy and protein requirements during lactation, Annu Rey Nutr, 17, 19-36.

Didkowska J. A. Karmienie piersią – korzyści dla matki i dziecka,

Kalkwarf, H., Specker, B. L. (2002). Bone mineral changes during pregnancy and lactation. Endocr , 17, 49–53. 

Kobylińska A., Rożniatowski P., Olczak-Kowalczyk D. (2017). Karmienie piersią a próchnica wczesnego dzieciństwa – systematyczny przegląd piśmiennictwa, Pediatria Polska, 4, 417-426.

Nehring-Gugulska M. Karmienie piersią: korzyści zdrowotne dla dziecka i matki

https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/karmienie-piersia/84219,karmienie-piersia-korzysci-zdrowotne-dla-dziecka-imatki

Sánchez C. L. i in. (2009). The possible role of human milk nucleotides as sleep inducers. Nutr Neurosci, 12(1), 2-8.

Tschiderer L., Willeit P., Peters S. a. E. (2022). The cardiovascular benefits of breastfeeding to mothers, Expert Review of Cardiovascular Therpay, 8, 589-592..

Wiklund P. K., Xu L., Wang Q. i in. (2012). Lactation is associated with greater maternal bone size and bone strength later in life, Osteoporos Int, 23, 1939–1945.