GOŁĘBI CHÓD U DZIECKA – przejawy, przyczyny, terapia

Jedną z najczęściej występujących u dzieci wad stóp jest gołębi chód. O ile ten charakterystyczny sposób poruszania jest typowy dla dumnych ptaków pocztowych, o tyle u człowieka bywa określany jako nieprawidłowość i wymaga działań korekcyjnych. Jak rozpoznać gołębi chód i jakie są jego przyczyny? Poznaj postępowanie w przypadku tej wady i dowiedz się, jak samodzielnie możesz korygować ją w zaciszu własnego domu!

O rozwoju wzorca chodu u dziecka

Dzieci, rozpoczynające swą przygodę z chodzeniem, często rotują nóżki do wewnątrz. Przyczyną tej sytuacji jest nadmierne skręcenie szyjki kości udowej, które zmniejsza się wraz z wiekiem i zwiększeniem aktywności fizycznej. Maluchy pomiędzy 1. a 2. rokiem życia nie kontrolują jeszcze odpowiednio ruchów miednicy. Kontrolę nad ciałem w ruchu osiągają więc poprzez obniżanie środka ciężkości. Z czasem mięśnie brzucha oraz mięśnie pośladkowe ulegają wzmocnieniu, pozwalając kontrolować układ miednicy w przestrzeni. Sprzyja to wyprostowaniu kończyn i zmniejsza rotację wewnętrzną. W okolicach 5-6. roku życia stopy dziecka powinny już znajdować się w osi prawidłowej. Naturalne skręcenie stóp zanika pomiędzy 7. a 10. rokiem życia, kiedy stopy podczas chodu przyjmują równoległe ułożenie. W prawidłowym wzorcu chodu kolana są umieszczone centralnie, zaś cała stopa jest skierowana lekko na zewnątrz.

Jak objawia się gołębi chód?

Najczęstszym objawem tej wady jest niewłaściwa rotacja stopy. Można ją zaobserwować podczas chodu, kiedy palce stóp są skierowane do wewnątrz, a pięty kierują się na zewnątrz. Warto wiedzieć, że ta wada nie zawsze dotyczy obu stóp. Skłonność do nieprawidłowej rotacji może wykazywać wyłącznie jedna z nich. 

Niepokój rodziców powinny wzbudzić również inne objawy, takie jak:

• częste potykanie;
• preferowanie siadu w literkę „W”, czyli łączenie kolan i kierowanie pięt na zewnątrz;
• kierowanie kolan do środka podczas różnego typu aktywności;
• inne subtelne objawy: wystający brzuch, odstające łopatki, zgarbienie.

Przyczyny nieprawidłowej rotacji stóp u dziecka

Gołębi chód to wada, która zazwyczaj rozwija się w konsekwencji nieprawidłowości anatomicznych i niewłaściwych nawyków. 

Najczęstsze przyczyny układania stóp do środka to:

• wady w układzie kostnym: wewnętrzna rotacja piszczeli, a także anterwersja kości udowej (skręcenie szyjki kości udowej), która często towarzyszy dysplazji stawów biodrowych;
• wrodzone wady stóp: przywiedzenie przodoskopia, hallux valgus, stopa wydrążona, stopa końska; 
• zaburzenia napięcia mięśniowego w okolicy obręczy biodrowej będące skutkiem np. krzyżowania nóg podczas siadu (tzw. siadanie w literę „W”);
• noszenie źle dobranego obuwia – dotyczy to przede wszystkim butów ze zbyt sztywną podeszwą, które ograniczają ruchomość stawów.

Diagnostyka i terapia gołębiego chodu 

Każde podejrzenie nieprawidłowości we wzorcu ruchu u dziecka powinno być skonsultowane ze specjalistą: ortopedą, fizjoterapeutą lub terapeutą wad postawy. Podczas wizyty terapeuta przeprowadzi kompleksową diagnostykę. Powinien ją zapoczątkować wnikliwy wywiad na temat przebiegu ciąży i porodu, jak również tempa osiągania kolejnych etapów rozwoju motorycznego tj. opanowania umiejętności siadu, czworakowania i samodzielnego chodzenia. Na kolejnym etapie przeprowadzi badanie manualne i oględziny stóp, oceniając ich budowę anatomiczną i ruchomość stawów. 

Dużą wartość diagnostyczną w przypadku podejrzenia gołębiego chodu ma również badanie na podoskopie i macie tensometrycznej. Dzięki kolorowym obrazom, wyświetlającym się na podoskopie, terapeuta może ocenić część podeszwową i grzbietową stopy, stawy skokowe i kolanowe, a nawet sam kręgosłup. Mata tensometryczna pozwala z kolei na ocenę rozkładu obciążeń stóp w pozycji statycznej i dynamicznej (podczas stania i marszu). Przydatnym narzędziem diagnostycznym może okazać się również plantograf. Pozyskiwana przy jego pomocy odbitka stóp służy ocenie długości, szerokości i kształtu wysklepienia stopy, jak również stref niedociążonych lub nadmiernie obciążonych.

Manualne i komputerowe badanie ortopodologiczne pozwala ocenić wzorzec chodu, a także opracować plan terapeutyczny. Może on uwzględniać systematyczną współpracę z terapeutą i/lub samodzielne ćwiczenia. W niektórych przypadkach rekomenduje się zakup obuwia ortopedycznego bądź wykonanie indywidualnych wkładek ortopedycznych, które stabilizują stopę i zapobiegają pogłębianiu deformacji. 

Jak wspierać dziecko z gołębim chodem? – rekomendacje dla rodziców

Ważną rolę w terapii gołębiego chodu odgrywają rodzice. Sprawdź, jak możesz wspierać dziecko z tą wadą w codziennym funkcjonowaniu!

Pojęcie dobrego obuwia budzi wśród rodziców wiele wątpliwości i pytań o kryteria, jakimi należy kierować się przy jego wyborze. W przypadku gołębiego chodu warto zdecydować się na zakup dobrze wyprofilowanego obuwia, które zapewni stopie właściwy podpór. Doskonale sprawdzą się buty z niezbyt sztywną podeszwą. Należy pamiętać, że w przypadku tej wady dobrym rozwiązaniem nie jest zakup używanego obuwia. Przekazywanie dziecku butów po starszym rodzeństwie nie zawsze będzie zatem korzystne dla jego stóp.

Niektóre teorie głoszą, że gołębi chód należy korygować poprzez zakładanie dzieciom butów na odwrót. Skuteczność tego działania nie została potwierdzona w praktyce terapeutycznej. Więcej: może wpływać niekorzystnie na wzorzec chodu przez nadmierny ucisk na duży palec i niewłaściwe wyprofilowanie podeszwy. Podchodź więc ze sceptycyzmem do tego typu złotych rad i konsultuj je ze specjalistami, którzy zajmują się terapią wad stóp.

Pilnuj, by podczas siadu dziecko nie miało nóg ułożonych w literkę „W”. Zachęcaj go do siadu skrzyżnego (tzw. siadu „po turecku”), który zapewnia połączenie kolan i stóp w możliwie najniższym punkcie.

• Sprawdźcie skuteczność zabaw „podłogowych”! Narysuj na podłożu ślady stóp i zachęć dziecko do przejścia po wyznaczonej przez nie ścieżce. Możecie również wspólnie urządzić tor przeszkód z różnych artykułów papierniczych. To nie tylko wspaniała zabawa, ale także ciekawy sposób na rozwijanie artystycznych zdolności.
• Zachęć dziecko do przyjęcia pozycji czworaczej na podłodze. Poproś o wykonanie prostych ćwiczeń: uniesienie ugiętej w kolanie nogi i wykonanie wykroku w przód. Dobrym pomysłem będą również przysiady ze stopami skierowanymi na zewnątrz. Te ćwiczenia skutecznie wzmacniają rotatory zewnętrzne i służą rozciąganiu pasma biodrowo-piszczelowego.
• Doskonalcie sprawność stóp! Odpowiednim ćwiczeniem w przypadku gołębiego chodu jest chwytanie małych piłek lub kulek stopami i przenoszenie ich pomiędzy pudełkami lub innymi pojemnikami. Możecie nawet urządzić wspólne zawody! Odrobina rywalizacji to najlepsza motywacja!
• Pokochajcie jazdę na rowerze! Zarówno na tradycyjnym, jak i biegowym. Ta aktywność wymusza zachowanie ustawienia nóg ze skierowanymi do wewnątrz kolanami. Redukcja gołębiego chodu nie będzie jednak jedynym atutem tej aktywności. Jazda na rowerze doskonali koordynację ruchową i jest wspaniałym sposobem na naturalne dotlenienie organizmu!

Podsumowanie

Gołębi chód jest bardzo częstą wadą występującą u dzieci w wieku szkolnym. Wśród jego przyczyn można wymienić nie tylko wady anatomiczne, ale także niepoprawnie wykształcony wzorzec ruchu i niewłaściwe nawyki. Wprawdzie problem ten często budzi niepokój rodziców, niemniej wczesna diagnoza i szybka interwencja pozwalają skutecznie go zminimalizować. Specjalistyczna terapia i prowadzone równolegle samodzielne ćwiczenia to szansa na wykształcenie prawidłowego wzorca ruchu.